Zimowa aura już za momencik na dobre rozgości się za naszymi oknami, a w górach wykupi opcję all inclusive i pomieszka do wiosny, ciesząc gawiedź spragnioną śnieżnego szaleństwa i bajkowych krajobrazów podczas wędrówek szlakami pełnymi chrzęszczącej od mrozu białej pierzynki.

Pośród entuzjastów aktywnego wypoczynku następuje pospolite ruszenie i w gotowości stają majty z golfem, raki (bynajmniej nie do skonsumowania), gorący napitek w termosach i wszystko inne, co pomoże nam zadbać o nasze ciepełko, bo - jak powszechnie wiadomo - zimą, choć pięknie, jest zimno, a fakt ten może sprawić, że zaczną się schody. Szczególnie wtedy, gdy pokpimy sprawę z odpowiednim do temperatury ubiorem lub znajdziemy się w sytuacji kryzysowej na przykład na skutek wypadku. Różnie bowiem bywa.

Zimno wtedy nie próżnuje, bardzo szybko daje o sobie znać i nie jest to nic przyjemnego ani bezpiecznego, jeśli trwa długo.
Wychłodzenie organizmu czy odmrożenia to wcale nie jest pieśń ze zboczy Everestu, czy nawet naszych, bardziej swojskich Tatr. Może dopaść wszędzie, nawet w poczciwych Sudetach, czy Beskidach, gdzie długa wędrówka wespół z pobłądzeniami i wyjątkowo nieprzyjemną aurą gotowały wędrującym niemałe problemy. Nie ma więc co kozaczyć, tylko przygotować się na każdą ewentualność i wiedzieć, jak postępować w sytuacji kryzysowej.

Wychłodzenie organizmu - Kto jest najbardziej narażony?

Do szybkiego wychłodzenia organizmu dochodzi najczęściej w sytuacjach nagłych i ekstremalnych - wpadnięcie do wody (dlatego, jak będziecie próbowali biegać po ledwo zamarzniętym stawie, to Was przełożę przez kolano i zdzielę laczkiem!), czy utknięcie w szczelinie lodowca.
Powiecie - ok, ale przecież w takich Karkonoszach nie ma lodowca, więc nigdzie się nie wpadnie i nie utknie. Może i nie, ale tutaj dzieła spustoszenia mogą dokonać przenikliwa wilgoć i znienawidzony, przenikający do szpiku kości i rozpieprzający grzywkę wiatr, który skutecznie wydmucha ciepłą warstwę powietrza z naszej odzieży i jeśli nic nie zaradzimy, utrata ciepła tylko będzie rosnąć.

Standardowo najbardziej narażone będą dzieci oraz osoby starsze. Niemniej jednak uważać muszą wszyscy, bo wpływ na naszą zimno-odporność mogą mieć nawet przyjmowane leki, ogólna kondycja organizmu oraz spożywanie alkoholu, bo ten, mimo że rozgrzewa w momencie wypicia, sprawia, że naczynia krwionośne się rozszerzają, a stąd już niedaleka droga do szybkiej utraty ciepła. Prądem raczymy się więc nie na postojach pośrodku niczego, a już na ciepłej kwaterze.

Zadbanie o ciepło zaczyna się już przy wyborze drobiazgów ubraniowych. Możemy mieć ultra wypasioną oraz techniczną kurtkę i takież spodnie, ale z gołą głową, odsłoniętym nosem i dłońmi oraz w przyciasnych butach sukcesów nam nie wróżę, bo to właśnie dłonie, nos, czy uszy marzną najszybciej i powinny być chronione przed zimnym wiatrem. By nabawić się odmrożeń wcale nie musimy pakować się w obszar z temperaturą poniżej -20°C. Czubki palców, nos, czy uszy możemy sobie uszkodzić już przy temperaturach oscylujących w okolicy 0°C, co z zimnym wiatrem jest wystarczająco mroźną i szkodliwą mieszanką.

Wychłodzenie i odmrożenia - Czym są, jak do nich dochodzi i jak je rozpoznać?

Odmrożenie to miejscowe uszkodzenie tkanek i najczęściej dopada palce dłoni, stóp, uszy oraz nos. O wychłodzeniu/hipotermii mówi się wtedy, gdy temperatura ciała spada poniżej 35°C. Nasz organizm jest bardzo mądrym ustrojstwem i szybciej niż my ogarnia, że coś jest nie w porządku. Gdy temperatura ciała spada, organizm próbuje temu przeciwdziałać, generując ciepło, "zaprzęgając" do pracy nasze mięśnie. To wtedy zaczynamy mieć silne dreszcze. Oddawanie ciepła regulowane jest przepływem krwi. Naczynia krwionośne w nogach i rękach zwężają się i tym samym zmniejsza się ukrwienie w tych obszarach. Dzięki temu ciało traci mniej ciepła, a dodatkowo więcej krwi (ciepłej) trafia wgłąb ciała do ważnych narządów - mózgu, serca, czy płuc, by te mogły pracować.

Niestety, aby nasze ważne bebechy miały ciepło, te "mniej potrzebne" części ciała cierpią z zimna, a to może pociągnąć za sobą ryzyko odmrożenia sobie na przykład wspomnianych paluchów.
Jeśli stracimy więcej ciepła niż nasz organizm jest w stanie wytworzyć, temperatura ciała zaczyna spadać, dochodzi do hipotermii i sytuacja robi się bardzo poważna, bo zagraża życiu.

Każde odmrożenie jawi się na początku zawsze jako odmrożenie pierwszego stopnia, kiedy dotknięte obszary ciała są wyjątkowo blade, przybierają częściowo szarawo-białą barwę. Skóra jest zimna i bez czucia. Po ogrzaniu skóra zaczerwienia się, wraca czucie, a poszkodowany odczuwa ból.
Przy odmrożeniach drugiego stopnia robi się dużo bardziej nieprzyjemnie. Tworzą się bąble (nabiegłe krwią), a zamarznięty obszar ciała przybiera czerwono-niebieskawą barwę.
Trzeci stopień odmrożeń to już przypadłość ekstremalna, objawiająca się niebieskawo-czarną skórą i obumarłą tkanką pod spodem. Tak odmrożonych i uszkodzonych części ciała nie da się zaleczyć, a w wielu przypadkach trzeba je nawet amputować.

W przypadku wychłodzenia pierwszego stopnia dochodzi do skurczu mięśni, poszkodowany zaczyna mieć dreszcze i oddychać głęboko. Temperatura ciała utrzymuje się pomiędzy 35°C a 32°C.
Gdy temperatura ciała dalej spada i utrzymuje się w granicach między 32°C a 28°C, mamy do czynienia z wychłodzeniem drugiego stopnia. Sytuacja ma wpływ na funkcjonowanie mózgu, mięśnie sztywnieją, a poszkodowany robi się wyjątkowo senny i niekontaktowy. Zagrożenie życia (to jest jednak sprawa indywidualna i każdy może reagować inaczej) ma miejsce przy wychłodzeniach trzeciego stopnia. Poszkodowany jest nieprzytomny, a puls praktycznie niewyczuwalny.

Co ważne, przy ekstremalnym wychłodzeniu, przy ustaniu oddechu, do śmierci mózgu dochodzi dużo później niż w innych przypadkach zaburzeń krążeniowo-oddechowych. Dzieje się tak dlatego, ponieważ spowolniona (na skutek niskiej temperatury) przemiana materii sprawia, że mózg może dłużej funkcjonować. Poszkodowany może wyglądać już na martwego, a ciągle żyć. Dlatego ważne jest podjęcie prób reanimacji, pamiętając przy tym jednocześnie, by gwałtownie nie poruszać kończynami poszkodowanego.

Odmrożenia i wychłodzenie organizmu - Pierwsza pomoc. Jak reagować i zapobiegać?

Mimo przygotowań i świadomości z zagrożeń, stało się. Nie udało nam się zatrzymać ciepła i podejrzewamy, że zaczynamy sobie odmrażać to i owo. Jak postępować i co zrobić, by sobie pomóc i bardziej nie zaszkodzić?
Zmarzniętym dłoniom pomaga ich energiczne rozcieranie. Kto tak nie robił choć raz, ręka w górę? Jednak, gdy w grę wchodzi podejrzenie prawdziwych odmrożeń - palców, nosa, czy uszu, takie rozcieranie może przynieść więcej szkody niż pożytku, gdyż istnieje ryzyko dalszego uszkodzenia tkanek. W takiej sytuacji najbezpieczniej będzie przenieść się w miarę możliwości w cieplejsze miejsce i poratować się ciepłem własnego ciała, wsuwając dłonie na przykład pod pachy. Cokolwiek byśmy nie robili, należy w miarę możliwości wezwać odpowiednie służby medyczne.

W przypadku wychłodzenia, gdy poszkodowany ma dreszcze, ale jest przytomny i w pełni kontaktowy, należy przede wszystkim chronić go przed zimnem. Pomocne będzie też wypicie czegoś ciepłego z cukrem, ostrożne zdjęcie biżuterii oraz mokrej odzieży. Gdy poszkodowany robi się senny, należy go położyć, okryć, w miarę możliwości nie poruszać gwałtownie i monitorować funkcje życiowe tak, by w razie ustania oddechu natychmiast rozpocząć masaż serca.

Mam nadzieję, że nie mieliście tej wątpliwej przyjemności doświadczenia takich atrakcji na własnej skórze, ani nie musieliście stawać na wysokości zadania, by komuś pomóc. Niech tak już będzie zawsze, a przynajmniej jak najdłużej.
Ubierajcie się odpowiednio, gdy zamierzacie długo łazikować na zimnie. Zaprzyjaźnijcie się z warstwami "na cebulkę", które Was będą grzać i szybko schnąć. Zmieniajcie wilgotną odzież na ciepłą i suchą. Nie zapominajcie o rękawiczkach i czapce. Nieważne, że wyglądacie w niej jak czopek. Ma być Wam ciepło. Nie noście zbyta ciasnego obuwia, bo w przeciwnym razie krążenie krwi w stopach będzie utrudnione, a tym samym szybko zrobi Wam się zimno, a paluchy będą cierpieć.
No i przede wszystkim - Nie kozaczcie!

A tymczasem trzymajcie się ciepło. Niech Was gacie z golfem grzeją nieprzerwanie. 😊